Odsetki to świadczenie pieniężne, uboczne względem roszczenia głównego, które pełni dwojaką funkcję. Po pierwsze, odsetki mogą pełnić funkcję wynagrodzenia za korzystanie przez określony czas z cudzego kapitału (odsetki kapitałowe). Po drugie odsetki mogą też pełnić funkcje odszkodowawczą dla wierzyciela, którego roszczenie nie zostało zaspokojone we właściwym, ustalonym czasie tj. za opóźnienie w zapłacie już wymaganej sumy pieniężnej (odsetki za opóźnienie). Specyfika świadczenia odsetkowego polega na tym, że jego wysokość jest uzależniona od sumy pieniężnej jaką dysponuje dłużnik oraz od długości czasu korzystania z tej sumy.

Odsetki kapitałowe (zwykłe) stanowią więc odpłatę, wynagrodzenie za możliwość korzystania z cudzego dobra. Odsetki za opóźnienie, uregulowane w art. 481 Kodeksu cywilnego, są natomiast rekompensatą dla wierzyciela za to, że dłużnik spóźnił się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, do czego był zobowiązany na mocy stosunku łączącego go z wierzycielem.

Obowiązek zapłaty odsetek może mieć źródło w ustawie, w czynności prawnej lub w orzeczeniu sądu lub decyzji innego organu (art. 359 Kodeksu cywilnego). Wysokość odsetek (tzw. stopę odsetek) może określać dana czynność prawna, orzeczenie sądu lub ustawa. Zgodnie z art. 359 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli wysokość odsetek nie jest określona, dłużnik zobowiązany jest zapłacić odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. Stopa referencyjna jest jedną z podstawowych stóp procentowych, określaną przez Radę Polityki Pieniężnej. Obecnie wynosi ona 1,5 %, a więc odsetki ustawowe są równe 5% w skali roku.

Jednocześnie, odnośnie stopy odsetek za opóźnienie, jeśli nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Aktualna wysokość odsetek ustawowych wynosi więc 7% w skali roku. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Przepisy Kodeksu cywilnego wprowadzają również pojęcie odsetek maksymalnych. Zgodnie z art. 359 § 2¹ Kodeksu cywilnego, wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych.

Zapłata odsetek jest świadczeniem ubocznym – obowiązek zapłaty powstaje bowiem w związku z obowiązkiem spełnienia świadczenia głównego. Istnienie powstałego już roszczenia odsetkowego jest jednak niezależne od istnienia wierzytelności głównej. Zaspokojenie samej wierzytelności głównej nie powoduje wygaśnięcia obowiązku zapłaty odsetek i odwrotnie. Roszczenie odsetkowe ma zatem własny, odrębny od wierzytelności głównej termin wymagalności oraz, co do zasady, odrębny termin przedawnienia.

Roszczenie o zapłatę odsetek jest uznawane za świadczenie okresowe, w związku z czym ulega 3-letniemu przedawnieniu. Za dominujący w orzecznictwie należy uznać pogląd, iż roszczenie odsetkowe przedawnia się najpóźniej z chwilą przedawnienia roszczenia głównego. Reguła ta odnosi się jednak tylko i wyłącznie do sytuacji, w której roszczenie o świadczenie główne ulega przedawnieniu. Nie obowiązuje jednak w wypadku wygaśnięcia tego roszczenia, np. w skutek spełnienia świadczenia.

Jeśli jesteś przedsiębiorcą i posiadasz noty odsetkowe z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej napisz do nas lub zadzwoń